2019’da deltaya 5 bin 624 mandanın salındığının belirtildiği raporda mandaların yılın 6 ayını yabani bir şekilde sulak alanlarda yaşayarak geçirdikleri anlatıldı. Raporda ‘Water Buffalo’ olarak da adlandırılan mandaların ayrıca deltadaki doğal yaşamın devamlılığı için çok önemli olduğu da vurgulandı. UNESCO, adaylık sürecinde deltada yaptığı incelemelerde mandalar hakkında ayrıntılı bilgi istemişti.
Bu kapsamda Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı raporda UNESCO’nun talebi doğrultusunda mandalar hakkında ayrıntılı bilgiler içeren bir rapor hazırlandı. Rapora göre Türkiyenin en fazla manda popülasyonu Kızılırmak deltasında yer alıyor. Manda sayısı 1999 yılından 2011 yılına kadarki dönemde ciddi şekilde azaldı. Sonraki dönemlerde mandacılığa devlet desteklerinin artırılmasıyla manda sayısında yeniden bir artış oldu. Rapordaki detaylara göre mandalar yılın her ayında gebe kalabilir, ahırda veya dışarıda doğum yapabilirler. 6 ayını sulak alanlarda yarı yabani şekilde yaşarlar. Ekim ayı sonundan itibaren manda sürüleri ahırlara alınarak artık kış boyunca hiç dışarı çıkarılmadan 6 ay ahırlarda beslenirler. İlk defa 2018 yılında deltaya salınan manda sayısını tespit etmek üzere bir çalışma yapıldı. Bölgedeki çiftçiler kayıt altına alınarak bu dönemde alana salınan toplam manda sayısı belirlendi. Buna göre 1 Mayıs - 15 Ekim 2018 tarihleri arasında deltaya salınan toplam manda sayısı 5 bin 136 idi. Bu rakam 2019 yılında 5 bin 624 oldu.
ALANINDA İLK OLACAK
Kızılırmak deltasının UNESCO listesine adaylık sürecindeki çalışmalar kapsamında ‘Kızılırmak Deltası Otlatma Yönetim Planının Hazırlanması’ projesi Cumhurbaşkanlığı desteğiyle Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2020 Yatırım Programı’na alındı. Proje ile UNESCO’nun kriterleri doğrultusunda manda popülasyonundaki büyüme, manda-bataklık-sazlık ve diğer bitkiler arasındaki etkileşim, mevcut otlatma sistemleri ve meraların durumu, alandaki doğal yaşamın korunması açısından ele alınacak ve gerekli planlama yapılacak. UNESCO kriterleri doğrultusunda belirlenen mutlak koruma alanları, buna bağlı tampon bölgeler dikkate alınarak bir taşıma kapasitesi hesabı yapılacak ve buna bağlı bir otlatma yönetim planı hazırlanacak. Bu da Türkiye’de bu alandaki ilk uygulama olacak.
