Bilindiği üzere Bitcoin, enerjinin yoğun olarak kullanıldığı bir yapıya sahip. Bu, Bitcoin’in proof-of-work (PoW) adı verilen, Türkçesi ile “emek ispatı” sisteminin bir gereği. Bitcoin gibi, diğer önde gelen kripto para Ethereum da şu anda iş kanıtını kullanıyor. Öte yandan Ethereum, yakın zaman sonra proof-of-stake (PoS), yani “hisse ispatı” denen, enerji sarfiyatı olmayan bir sisteme geçiş yapacak.
Dolayısıyla çevre dostu kripto paralar denildiğinde PoS sistemiyle çalışan kripto para birimlerine bakılmalı. Peki şu anda bunlar hangileri? Çevre dostu kripto paralara birkaç örnek şöyle verilebilir:
Cardano (ADA)
62 milyar dolar değeriyle piyasanın en büyük dördüncü kripto parası konumunda olan Cardano (ADA), PoS sistemiyle çalışıyor. Dolayısıyla Cardano blok zinciri çalışırken önemli miktarda bir enerji sarfiyatı olmuyor. Cardano’nun kurucusu Charles Hoskinson, ağın yalnızca 6 GWh güç tükettiğini iddia ediyor. Cardano, Ethereum’un da kurucularından biri olan Charles Hoskinson tarafından oluşturuldu.
XRP (XRP)
XRP de çevre dostu olarak adlandırılabilecek bir başka kripto para. Bununla beraber, XRP’nin sistemi PoS veya PoW’ye dayalı değil. “XRP Ledger” adında bir dağıtık defter kullanan XRP, “Ripple Protocol Consensus Algorithm (RPCA)” adı verilen bir protokole dayanıyor. XRP’yi oluşturan Ripple şirketi de son dönemde sık sık XRP’nin sürdürülebilir ve çevre dostu olmasına vurgu yapıyor. ABD Başkanı Joe Biden ve ekibinin iklim değişikliği konusunda hassas olması göz önüne alındığında bu anlaşılabilir.
XRP, 2012 yılından bu yana faaliyette. Ağın saniyede 1500’ün üzerinde işlem yapabildiği öne sürülüyor.
Stellar (XLM)
XLM, bir dönem XRP fiyatıyla paralel hareket etmesiyle XRP’nin kardeş parası olarak adlandırılmaya başlanmıştı. XLM de XRP ile benzer bir yapıya sahip ve zaten Stellar’ın kurucusu Jed McCaleb, aynı zamanda XRP’nin de kurucu ekibinde yer aldı. 2014 yılında Ripple’dan çatallanarak oluşturulan XLM, PoS veya PoW sistemine dayalı değil ve kendine özgü, çevre dostu bir sistem kullanıyor.
EOS (EOS)
EOS, son günlerde önemli bir fiyat artışı yaşadı. Bu artış, EOS’un ana şirketi olan Block.one’ın 10 milyar dolar yatırımla ve ünlü yatırımcıların katılımıyla EOS blok zincirine dayalı bir kripto para borsası açacağını duyurmasından kaynaklandı.
Öte yandan EOS, PoS’a dayalı olduğundan enerji sarfiyatı oluşturmuyor ve bu da kripto parayı çevre dostu kılıyor. EOS, 2017 yılında Dan Larimer ve Brendan Blumer tarafından kurulmuştu.
Chia (XCH)
BitTorrent’in kurucusu Bram Cohen tarafından oluşturulan Chia, isminden de anlaşılabileceği üzere çevre dostu ve sürdürülebilirliğe odaklanmış olan bir proje. Chia ağı, kullanıcıların merkezi olmayan ağı çalıştırmak için mevcut sabit disk alanını kullanmalarını sağlayan bir blok zinciri ve akıllı işlem platformu. Ağ, emek ispatı dediğimiz PoS yerine proof-of-space-time, yani “uzay-zaman ispatı” denebilecek bir sistemi kullanıyor. Chia, 2017 yılında tam da kripto para madenciliğindeki aşırı enerji kullanımına karşı olarak oluşturuldu.
Nano, Holo, Algorand ve PoS sistemine geçtiğinde Ethereum, çevre dostu coin’lere diğer örnekler olarak gösterilebilir.
