Avrupalılar gündüzleri ve geceleri bugüne kadar yaşamadıkları seviyelerde rahatsız edici sıcaklıklardan mustarip. Bilim insanları Avrupa’nın bir yıl içinde her zamankinden daha fazla gün boyunca kavrulduğunu açıkladı. Avrupa Birliği Kopernik Dairesi ile Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) ortaklaşa hazırladıkları raporun sonuçlarını açıkladı. Rapora göre, atmosferi dolduran ısı kapanı kirleticiler yüzünden geçen yıl Avrupa’da sıcaklıklar en yüksek ya da ikinci en yüksek seviyeye ulaştı. Rapora göre ayrıca geçen 20 yıl içinde Avrupa’da aşırı sıcaklık kaynaklı ölüm oranı %30 artmış durumda. Konu hakkında açıklama yapan WMO Genel Sekreteri Celeste Saulo, “İklim eyleminin maliyeti yüksek görünebilir ama harekete geçmemenin maliyeti çok daha yüksek” dedi.
Rapora göre Avrupa’da hava sıcaklık değerleri 2023’ün 11 ayı boyunca ortalamanın üzerinde gerçekleşti, kayıtlar tutulmaya başlandığından bu yana da en sıcak Eylül ayı yaşandı. Sıcak ve kuru havanın kolaylaştırdığı büyük yangınlar kasabaları harap hale getirdi ve uzak kentleri bile dumana boğdu. İtfaiyenin mücadele ettiği alevler özellikle kuraklıkla boğuşan Portekiz, ispanya ve İtalya gibi Güney ülkelerinde şiddetliydi. Yine aynı rapora göre 96 bin hektarlık bir alanı etkileyen Yunanistan’daki orman yangını, bugüne kadar Avrupa kıtası içinde kaydedilmiş en büyük orman yangını olarak tarihe geçti.
Nehirler Taştı
Yangınların yanı sıra ölümcül sellere neden olan aşırı yağış da etkiliydi. Raporda yer alan bilgiye göre Avrupa 2023 yılında, geçen 30 yıla kıyasla yaklaşık %7 daha fazla yağış aldı Kıtanın nehir ağının üçte biri yüksek riskli sel sınırını geçti, altıda biri de endişe verici seviyelere ulaştı.
Rapor hakkında konuşan AB Kopernik Dairesi Başkanı Carlo Buontempo şunları söyledi: “Avrupa 2023’te bugüne kadar kaydedilmiş en büyük orman yangınlarına, en nemli yıllardan birine, şiddetli deniz sıcaklık dalgalarına, geniş alanlara yayılan yıkıcı sellere tanıklık etti. Sıcaklıklar artmaya devam ediyor ve bu da iklim değişikliğinin etkilerini göstermek adına elimizdeki verileri daha hayati hale getiriyor.”
Avrupa En Hızlı Isınan Kıta
Avrupa’nın küresel anlamda en hızlı ısınan kıta olduğuna dikkat çekilen rapor 2023’te aşırı sıcaklara bağlı ölümlere dair sayı vermedi. Londra Imperial College’da görevli bilim insanı Friederike Otto, sıcaklığa bağlı ölüm sayısının 2023’te büyük ihtimalle arttığını vurgulayarak, “Fosil yakıt emisyonlarının sebep olduğu fazladan sıcaklık ölümle yaşam arasındaki farkı belirledi. İnsanlık petrol, gaz ve kömür tükettikçe sıcak hava dalgalarının dozu daha da artacak ve savunmasız insanlar ölmeye devam edecek” dedi.
İki kurumun hazırladığı rapor, tam da AİHM’in İsviçreli yaşlı bir kadın grubunun açtığı dava sonucunda iklim değişikliğine bağlı aşırı sıcaklıkların bir insan hakkı ihlali kararının üzerine açıklandı.
Warwick Üniversitesi’nde sağlık ve çevre alanında yardımcı profesörlük görevini yürüten Ana Raquel Nunes de iklim politikası içinde sağlık korumasına yer vermenin artık kaçınılmaz olduğunu belirterek, “Bundan daha azını kabul etmek, gelecek nesillerin korunması ve hak ettiklerini elde etmelerini reddetmek anlamına gelecektir” dedi.
Bilim insanları ayrıca aşırı iklim olaylarının zararlarının yanı sıra, yenilenebilir kaynaklardan rekor seviyelerde elektrik elde edilmesine de dikkat çekti. 2023 yılında kıta çapında elektriğin %43ü yenilenebilir kaynaklardan üretilirken bu oran bir yıl önce 2022’de %36 seviyesindeydi.
