Avrupa’ya gittiğinizde sokaklarda neredeyse hiç çöp yoktur. Medeni ülkelerin geri dönüşüm konusundaki hassasiyetleri hayranlık uyandırır. Ancak, bu yemyeşil Avrupa portresinin arkasında saklanan gerçek, biraz yakından baktığınızda acı vericidir. Greenpeace Akdeniz, Anadolu’da Batı Medeniyetlerinin İzi sergisiyle herkesi bu gerçeğe yakından tanık olmaya davet ediyor.
Maalesef, Avrupa ülkeleri düşük gelirli ülkelere plastik atık ihraç ederek kendi aşırı plastik tüketim günahlarının bedelini dünyadaki daha az şanslı insan topluluklarına ödetiyor. Ocak 2018’e kadar Çin, bu plastik çöplerin bir numaralı adresi olmuştu. Ancak ortaya çıkan çevre ve sağlık sorunlarının sarsıcı gerçekliğiyle sarsılan Çin Halk Cumhuriyeti Hükümeti, ani bir kararla plastik atık ithalatını yasakladı. İşte bu noktada Türkiye’nin Atık Oyunları’nda başrole doğru uzanan yolculuğu başladı. Ticari açıdan önemli bir hammadde olarak tanımlanan ithal plastik çöplerin çoğu Türkiye’de geri dönüştürülmedi aksine İzmir, İstanbul, Adana gibi şehirlerde doğaya dökülerek yakıldı. Özellikle Adana’nın verimli toprakları, adeta bir açık hava çöplüğüne dönüştü. Portakal çiçeği kokuları yerine şehri esir alan çöp ve yanmış plastik kokuları ise buzdağının sadece görünen yüzüydü.
İthal çöplerin doğaya atıldığını belgeleyen görüntülerin kamuoyunda yarattığı tepki üzerine Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, belirli bir türe ait plastik çöp ithalatını 18 Mayıs 2021’de tamamen yasakladı. Ancak,18 Mayıs’ta resmi gazetede yayınlanan karar, yalnızca bir hafta dayanabildi. Plastik atık ithalatı yasağı, ‘sıkı denetim’ler getirilerek yürürlükten kaldırıldı.
Sıkı denetimler, Adana’daki yasa dışı plastik çöp sorununa çözüm olmadı zira Eurostat ve UK Trade Info 2021 verilerine göre; Türkiye 2021 yılında sadece Avrupa’dan 518 bin 080 ton plastik atık ithal ederek bu sene de Avrupa’nın çöpünü almada birinci oldu ve bu rakamlara göre Avrupa’da atılan her üç çöpten biri, Türkiye’ye geldi.
Adana’nın verimli toprakları, sıkı denetimlere ve geri dönüşüm iddialarına rağmen Avrupa’dan ithal edilen plastik çöplerin egemenliği altında. Medeni Avrupa ülkelerinin, uygarlıklar beşiği Anadolu’ya bıraktığı 21.yy eserleri ise toprağa, suya, havaya karışan zehirli kimyasallar, ağır metaller ve kalıcı organik kirleticiler.
Anadolu’da Batı Medeniyetlerinin İzi sergisinde Adana’nın verimli tarım arazilerine ve sulama kanallarına atılarak toprağa, suya ve yakılarak havaya karışan ithal plastiklerin zehirli mirasına şahit olacak, plastik çöp ithalatının sebep olduğu zararların geri dönüşümsüz etkisini Adana’da bu etkilere doğrudan maruz kalan insanlardan dinleyeceksiniz.
Adana’da yapılan araştırmalar açıkça gösteriyor ki, plastik sadece kirlilik değil, aynı zamanda bir küresel sosyal adalet sorunu. Öncelikle Avrupa ülkeleri düşük gelirli ülkelere plastik atık ihraç ederek kendi aşırı plastik tüketim günahlarının bedelini dünyadaki diğer canlılara ödetmekten vazgeçmeli. Adana’da tespit edilen yasa dışı plastik atık bertarafının yarattığı çevre sorunlarına karşı sorumlu bulduğumuz devletler, İngiltere başta olmak üzere, kirleten öder ve önleme ilkeleri gereğince çevre maliyetine dahil olmalı. Türkiye Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da plastik atık ithalatını tamamen yasaklamalı. Bu orantısız ve adaletsiz oyun bir an önce son bulmalı.
