Özellikle enerji üretiminden ve endüstriyel etkinliklerden kaynaklanan kirleticiler, atmosferin hareketiyle birlikte çok uzaklara taşınabilmektedir. Atmosfer içinde taşınan bu kirleticiler, uygun meteorolojik koşullar altında yağışlarla birlikte yeryüzüne ulaşmaktadır.
Atmosferde çeşitli kimyasal tepkimelerle değişiklik gösteren kirleticiler yer yüzeyine asit yağmur olarak dönmektedir. Hiçbir yabancı maddeyle kirletilmemiş bir atmosferde bile yağmur suyu hafif asidik karakterdedir. Atmosfere bırakılan SO2, SO3 ve NOx gibi kirleticiler, tepkimeler sonucu yağışlarla birlikte sülfünöz asit (HSO), sülfürik asit (H2SO4) nitrik asit (HNO3) olarak yeryüzüne dönebilmektedir. Asit
yağmurları toprağın kimyasal ve biyolojik yapısını etkilemektedir. Ormanlar ve binalar üzerinde önemli zararlara neden olmaktadır. Ayrıca yer altı ve yüzey sularının kirlenmesine yol açmaktadırlar.
ASİT YAĞMURUNA NEDEN OLAN KİRLETİCİLER
Kükürt Oksitler (SOX)
Hava kirletici emisyonların en yaygın olanı kükürtdioksittir (SO2). Her yıl tonlarca SO2 çeşitli kaynaklardan atmosfere karışmaktadır. Evlerde ısınma ve endüstriyel amaçlı fosil kökenli enerji kaynaklarının kullanımı sonucu atmosfere sürekli emisyon verilmektedir. Bu emisyonların en önemli bölümü elektrik üretmek amacıyla kurulan termik santrallerden meydana gelmektedir.
Azot Oksitler (NOX)
NOx’ in atmosferdeki bulunuşu taşıt egzosu ve sabit yakma tesislerinden kaynaklanmaktadır. Bu gazlar atmosferde doğal gaz çevrimine girerek, nitrik asit (HNO3) oluşumuyla sonuçlanan zincirleme reaksiyonları tamamlarlar. Atmosferdeki HNO3 oluşumu ise asit yağışını artırır.
ASİT YAĞMURLARI ARABAYA ZARAR VERİR Mİ?
Ormanlar ve binalar üzerinde önemli zararlara neden olmaktadır. Ayrıca yeraltı ve yüzey sularının kirlenmesine yol açmaktadırlar.
Asit yağmurları mermerlerden, kayalardan ve kireç taşından yapılmış binaları ve anıtları da aşındırır.
Konuyla ilgili açıklama yapan İTÜ Meteoroloji Bölümü Dr. Deniz Demirhan, asit yağmurunun zararlarına yönelik "Metallerde korozyon, asfaltlarda bozulmalar, arabalarda, cildimizde ve saçlarımızda etkilerini göreceğiz." dedi.
ASİT YAĞMURLARININ ETKİLERİ NELERDİR?
Asit yağmuru, toprağın kimyasal yapısını ve biyolojik koşullarını etkilemektedir. Toprağın yapısında bulunan kalsiyum ve magnezyum gibi
elementleri yıkayarak taban suyuna taşımakta, toprağın zayıflamasına ve tarımsal verimin düşmesine neden olmaktadır. Toprağın asitleşmesine en çok katkıda bulunan maddeler, atmosferde birikme sonucu toprağa geçen kükürt bileşikleridir.
Asitleşmenin çevre üzerindeki önemli etkilerinden biri de, endüstriyel faaliyetler sonucu oluşan asit nemidir. Asit nemi, toprağa ya da göl yataklarına inmiş civa, kadmiyum ya da alüminyum gibi zehirli maddelerle tepkimeye girebilmekte ve normal koşullar altında çözünmez sayılan bu maddeler, asidik nemle tepkimenin sonucunda, besin zinciri ya da içme suyu yoluyla bitki, hayvan ve insana ulaşıp toksik etkiler yaratmaktadır. Ağaç köklerinin besin toplama yeteneğinin bozulmasının sorumlusu da gene asitleşme sonucunda toprakta harekete geçen alüminyumdur.
Ülkemizde yağmur sularında yapılan ölçümlerde asit etkisi yapan anyonların yüksek bulunduğu dönemlerde bile Türkiye topraklarının alkali yapısından dolayı tampon özelliği göstermekte ve asidin nötralizasyonu sonucu beklenen ölçüde zararlanmanın olmadığı görülmektedir.