Firmalar, yüksek enerji sağladığı için en çok fosil yakıtları tercih ediyordu. Yaklaşık yarım asırlık bir ömrü kalan fosil yakıtların kullanımının artmasıyla sera gazı yayılımı, iklim değişiklikleri ve ısınma, küresel bir sorun haline geldi. Avrupa Birliği, Yeşil Mutabakat (Green Deal) kapsamında karbon emisyonunu sıfıra indirmek için paradigma değişimine giderken, Türkiye de Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi (YEK-G) ile tüketicilerin kullandığı elektriğin yenilenebilir enerji kaynaklarından üretildiğini garanti eden bir sistem geliştirdi.
‘Yeşil Sertifika Piyasası’ yani YEK-G, 1 Haziran’da devreye girecek. Böylelikle enerji üreticileri, enerjinin kaynağını belgeleyecek, tüketiciler de kullandığı enerjinin nereden, hangi yenilebilir enerji kaynağından geldiğini öğrenebilecek. Bu belge, hem gelecek nesiller için hem de Yeşil Mutabakat kapsamında AB ülkeleriyle ticaret yapan firmalar için oldukça önemli.
YEK-G İTO’NUN GÜNDEMİNDE
Enerji Piyasaları İşletme A.Ş. (EPİAŞ) tarafından geliştirilen Yenilenebilir Enerji Kaynak Garanti Sistemi (YEK-G), yenilenebilir enerjinin belgelenmesini, ifşasını, kullanımının yaygınlaşmasını, çevrenin her türlü olumsuz gaz yayılımından ve sorunlarından korunmasını amaçlıyor. İstanbul Ticaret Odası, üyelerini YEK-G sistemi hakkında bilgilendirmek için EPİAŞ yetkilileriyle ortak bir webinar düzenledi. İTO Başkan Yardımcısı Dr. İsrafil Kuralay’ın başkanlık yaptığı toplantı, EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, EPİAŞ Strateji Geliştirme Direktörü Vekili Avni Çebi ve EPİAŞ Çevresel Piyasalar Yönetmeni Taha Taşdemir’in katılımıyla gerçekleştirildi.
ENERJİ BAĞIMSIZLIĞI
Enerji bağımsızlığını sağlayamayan ülkelerin gerçek bağımsızlığından söz edilmesinin mümkün olmadığını söyleyen İTO Başkan Yardımcısı Dr. İsrafil Kuralay, Türkiye’nin yenilenebilir enerji mottosuyla ekonomisini daha verimli kullandığını söyledi. 1 Haziran’da devreye girecek YEK-G’nin, Türkiye ve İTO üyeleri için önemli olduğunu vurgulayan Kuralay, “YEK-G, elektrik üretim ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarındaki kullanımı yaygınlaştıracak ve çevrenin korunması için bir kaynak garanti sistemi olacak” dedi.
POTANSİYELİMİZİ KULLANAMIYORUZ
Dünyada tüm enerjilerin yaklaşık dörtte birinin yenilenebilir enerjiden oluştuğunu söyleyen Kuralay, ABD, Çin, Japonya, Hindistan başta olmak üzere bütün ülkelerin yenilenebilir enerji alanlarına yaptıkları yatırımlarla küresel yenilenebilir enerji kapasitesinin yüzde 4 artış gösterdiğini belirtti. ABD ve Çin’in önümüzdeki 5 yılda güneş ve rüzgar enerjileri kapasitesinin yüzde 30 artacağını vurgulayan Kuralay, Türkiye’nin yenilebilir enerji kaynaklarını tam manasıyla kullanmadığına dikkat çekti.
TEŞVİKLER ARTIRILMALI
YEK-G’nin Türkiye’deki sürdürülebilir enerji dönüşümüne katkısının büyük olacağını belirten Kuralay, şöyle konuştu: ”Türkiye, güneş enerjisi potansiyelinin sadece yüzde 5’ini, rüzgar enerjisi potansiyelinin ise yüzde 15’ini kullanabiliyor. Türkiye’nin sürdürülebilir yenilenebilir enerji grubunda potansiyeli çok daha yüksek. Bu yüzden temiz bir çevre ve daha iyi ekonomik koşulları hedefleyerek yenilenebilir enerji alanlarına dönük yatırımları ve teşvikleri artırmamız gerekiyor.”
YEK-G SİSTEMİ NE KAZANDIRACAK?
Elektrik üretim ve tüketiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımı tüm aşamalarda belgelenecek. Tüketici, satın aldığı enerji kaynağı ile ilgili bilgilendirilecek ve tercih hakkına sahip olacak. Üretici ve tüketiciler, sürdürülebilirlik raporlarında, elektrik enerjisi tüketimlerini yenilenebilir kaynaklardan sağladıklarını belgeleme imkânına sahip olacak.1 MWH’LIK ENERJİ BELGELENECEK
Toplantıya konuşmacı olarak katılan EPİAŞ Genel Müdürü Ahmet Türkoğlu, yenilebilir enerji kaynaklarını belgelendirecek olan bu sistemin, Türkiye’nin AB ticareti başta olmak üzere genel enerji dönüşümü için de çok önemli olduğunu vurguladı. Türkoğlu, Avrupa’nın en büyük dördüncü borsası olan EPİAŞ’ın elektrik ve doğalgaz piyasasından sonra yenilenebilir enerji sisteminin de devreye gireceğini belirtti. Türkoğlu, Avrupa Yeşil Mutabakatı ve sınırda karbon düzenlemesi uygulamasına değinerek, AB’nin ithal ettiği ürünleri karbon salınımlarına bağlı olarak fazladan vergilendirmeye tabi tutacağını söyledi. Böylelikle hem üreticiler hem de tüketiciler için YEK-G sisteminin çok elzem olduğunu vurgulayan Türkoğlu, “Gelecek nesillerimize güzel bir dünya bırakmak için herkesten bu belgeyi istemeniz gerekiyor” dedi.
“YEK-G ile birlikte yenilenebilir üretim tesislerinin şebekeye verdiği her 1 MWh’lık enerjiye ait özellikler kaydedilerek belgelendirilecek. Son tüketicilerin de enerji kaynağını seçme ve bilme imkanı olacak” diyen Türkoğlu, 1 MWh’lık enerjiye ait belgenin 12 ay geçerli olacağının da altını çizdi.
ULUSLARARASI RAPORLAR
YEK-G sisteminin şu anda gönüllülük esasına dayandığını söyleyen Türkoğlu, sisteme dahil olmayan ve yenilenebilir enerji üretmeyen firmaların ihracat yaparken ‘Sınırda Karbon Düzenlemesi’ adıyla ilave maliyetlerle karşı karşıya kalabileceğini hatırlattı. Türkoğlu, şunları söyledi: “YEK-G sistemi ve organize YEK-G piyasası projesine Avrupa ve dünyadaki örneklerini inceleyerek Mart 2020’de başladık. Kayıtları 18 Mayıs’ta almaya başladık, sistem 1 Haziran’da devreye girecek. Ayrıca uluslararası alanda birçok raporlama kuruluşu (RE100-Renewable Energy 100, CDP-Carbon Discolusere Project, GRI-Global Reporting Iniative vb.), YEK-G sistemi ile ortaya çıkacak olan verilerin ifşa edilmesi için şirketlerden sürdürülebilirlik raporları isteyerek, web sitelerinde yayınlamaya başladı. Yani firmalar YEK-G ile uluslararası sürdürülebilirlik raporlarına dahil olabilecek.”