Türkiye Çevre Eğitim Vakfı (TÜRÇEV), Avrupa Çevre Ajansı’nın “Marine Litter Watch” Deniz Çöpleri İzleme Programı’nı Türkiye kıyıları için uygulamaya başladı. Başlangıç olarak Antalya’nın Aksu İlçesinde yer alan Kumköy plajını belirleyen TÜRÇEV, yaptığı çalışma ile çöpleri ve çöplerin kaynağını izleyerek doğru verilere ulaşacak.
“Doğru verilere ulaşılması planlanıyor”
Deniz çöpü izleme ve deniz çöpü sorunuyla mücadele etmeyi amaçlayan bir Avrupa Çevre Ajansı girişimi olan MLW (Marine Litter Watch), deniz çöpü konusunda yerel düzeyde daha fazla farkındalık yaratırken vatandaş topluluklarını ilgili verileri sağlama konusunda güçlendirmeyi amaçlıyor. Bugün vatandaş bilimi (citizen science) yöntemi olarak adlandırılan bu yöntem ile vatandaşların ve sivil toplum örgütlerinin deniz çöplerinin izlenmesi konusunda nitelikli veri toplama konusunda güçlendirilerek bilimsel çalışmalara katkıda bulunması ve doğru verilere ulaşılması planlanıyor.
İlk çalışma Aksu-Kumköy’de gerçekleştirildi
Marine Litter Watch, plajlardaki deniz çöpü hakkında karşılaştırılabilir verileri toplamak ve paylaşmak için araçlar - bir mobil uygulama, bir web portalı ve bir kamu veritabanı - sunuyor. Ülkemizde ODTÜ Erdemli Deniz Bilimleri Enstitüsü’nden Prof. Dr. Ahmet Kıdeyş danışmanlığında yürüyen proje kapsamında ilk etkinlik TÜRÇEV, Aksu Belediyesi ve KUYAB işbirliği ile Aksu’nun Kumköy plajında bulunan, yerel halkın sezon süresince konaklamalı olarak kullandığı ‘çardaklar’ olarak tabir edilen bölgede gerçekleştirildi.
Mavi Bayraklı plajları etkiliyor
Yapılan çalışma hakkında bilgi veren TÜRÇEV Antalya Koordinatörü Çevre Yüksek Mühendisi Lokman Atasoy, çalışmanın en önemli amaçlarından birinin çöplerin Mavi Bayrak ödüllü plajlara olumsuz etkilerini azaltmak olduğunu söyledi. Atasoy, “Bu çalışma için Aksu-Kumköy’ün tercih edilmesindeki neden çardakların arka tarafında bulunan ormanlık alanın ve bulundukları plajın yoğun ziyaretçi alması, çevreye atılan çöplerin fazlalığıdır. Bir diğer neden de atılan çöplerin Kumköy plajının batısında yer alan Mavi Bayrak ödüllü plajlara olumsuz etkilerini azaltmak ve caretta caretta yuvalama alanı olan bölgenin deniz kaplumbağa koruma çalışmalarına katkı sunmaktır” dedi.
15 dakikada 18 kilo çöp toplandı
MLW etkinlik uygulama kriterleri dikkate alınarak, kıyıda inceleme yapıldığını ve belirlenen 100 metre kıyı uzunluğundaki alanda plaj temizliği çalışması yapıldığını belirten Atasoy, “Alanda, yaklaşık 15 dakika içerisinde 18 kilo atık çöp toplanmıştır. Kısa sürede toplanan çöpler içerisinde tek kullanımlık plastikler, havai fişek atıkları, maske atıkları, balık tutma misinaları, ıslak mendiller, tenekeler, tahta parçaları, tekstil ve kağıt atıklar gibi birçok malzeme olduğu tespit edilmiştir. Çöpler türlerine göre ayrıştırılarak, belirlenen atık kodlarına göre kayıt altına alınmıştır. Kategorize edilen çöpler içerisinde büyük çoğunluğu tek kullanımlık plastiklerden pet şişeler oluşturmuştur” şeklinde konuştu.
Bilimsel raporlarda kullanılacak
Belirlenen alanın izlenebilmesi ve veri devamlılığının sağlanabilmesi için uygulama alanı koordinatlarının kayıt altına alındığını ifade eden Atasoy, “Aynı uygulama alanında, bir yıl süresince 4 defa benzer şekilde çalışma yapılacak. TÜRÇEV tarafından ülkemizin farklı kıyı bölgeleri aynı şekilde izlenmeye alınacak. Toplanan veriler Avrupa Çevre Ajansı haritalarında yer alacak ve bilimsel raporların hazırlanmasında kullanılacak” dedi.
Akdeniz’deki plastik atıklarda en büyük pay Türkiye’nin
Deniz çöpleri hakkında bilgi veren Atasoy, açıklamalarına şöyle devam etti: “Deniz çöpleri tüm dünyada önemli bir sorun. BM verilerine göre her yıl 13 milyon ton plastik atık deniz ve okyanuslara karışmaktadır. Akdeniz kıyılarındaki atıkların %95’ini plastik atıklar oluşturmaktadır. Akdeniz’deki plastik atıklarda en büyük payın ise maalesef ülkemiz üzerinden ulaştığı ifade edilmektedir. Bunların çok büyük bir bölümü karadan yüzeysel sularla, rüzgarla, yağmurla denizlerimize taşınmaktadır. Yani dere kenarına atılan bir çöp veya piknik yaptığınız alandaki bir çöp bir şekilde denize ulaşabilmektedir. Sonrasında denizin dibine ulaşan ve akıntıyla uzaklaşan bu çöpleri temizlemek nerdeyse mümkün değil. Deniz canlılarının yaralanmalarına ve ölümlerine neden olan, çevre ve insan sağlığı açısından ciddi sorunlar ortaya çıkaran deniz çöpleri konusunda etkin bir şekilde mücadele edilmelidir.
“Plajına Sahip Çık Projesi”
Bu yıl rekreasyon alanlarımız hiç olmadığı kadar yoğun ziyaretçi aldı ve maalesef bir o kadar da kullanılan alanlar bilinçsizce kirletildi. Türkiye, turizmini çok büyük ölçüde temiz denizlerine borçludur. Turizmin sürdürülebilirliği, çevrenin ve doğal kaynaklarımızın korunması açısından deniz çöpleri ile mücadele konusunda etkin bir mücadele verilmesi gerekmektedir. Antalya Valiliğimizin 2020-2024 yıllarını kapsayan ‘Antalya İli Deniz Çöpleri Eylem Planı’ son derece önemli bir adımdır. Eylem planı kapsamında biz de üzerimize düşen sorumluluğu yerine getirmeye gayret göstermekteyiz. Vakfımız tarafından uygulanan ‘Plajına Sahip Çık Projesi’ni önümüzdeki yıl da ülkemiz kıyılarında uygulamayı planlamaktayız. Yine ülkemiz adına turizm sektöründe yürütmekte olduğumuz Mavi Bayrak, Yeşil Anahtar gibi programlarımızda konuyla ilgili çevre eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları, deniz suyu kalitesinin izlenmesi çalışmalarının yanı sıra paydaşlarımızla işbirliği içerisinde bilimsel, teknik, uygulamalı her türlü çalışmayı desteklemekteyiz.”