Türkiye'deki “aşırı hava olayları”nda son 8 yılda rekor artış!

2023'ün iki aylık raporlarına göre ise Türkiye'nin önemli bir kısmında; "olağanüstü", "çok şiddetli", "şiddetli" kuraklık verileri dikkati çekti. Rapora göre; özellikle 2018'den sonra şiddetli yağış-sel, fırtına, dolu, kar başta olmak üzere her geçen yıl aşırı hava olaylarının giderek arttığı ve yılda 750'nin üzerine çıktığı belirlendi. Şubat'ta uzun yıllar ortalamasına göre; sekiz bölgede ekstrem sıcaklık olayı görüldü.

Dünyada su kaynaklarının kuruması, kirletilmesi, doğa tahribatı gibi olumsuzlukların ortaya çıkardığı ve "küresel ısınma", "iklim krizi" veya "iklim değişikliği" gibi sözlerle ifade edilen kriz veya değişiklikler, birçok aşırı hava olaylarına neden oluyor. Türkiye'de 1940'dan bu yana hazırlanan Meteoroloji raporlarına göre; 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 ve 2022 olmak üzere, son 8 yılda aşırı hava olayları rekor seviyede arttı.

Şiddetli yağış-sel, fırtına, dolu, orman yangını, kar, çığ, yıldırım düşmesi, kuraklık, don, yüksek sıcaklık, heyelan, hortum, sis, şiddetli soğuk ve kum fırtınası gibi aşırı hava olayları, Türkiye'nin birçok bölgesinde hem can hem de mal kayıplarına yol açtı. Rapora göre; özellikle 2018'den sonra şiddetli yağış-sel, fırtına, dolu, kar başta olmak üzere her geçen yıl aşırı hava olaylarının giderek arttığı ve yılda 750'nin üzerine çıktığı belirlendi. 2021 ve 2022'de ise binin üzerinde meteorolojik afet yaşandı.

Meteoroloji'nin sıcaklık, yağış ve kuraklıkla ilgili raporlarına göre de 2023'ün 2 aylık döneminde yağışlar, mevsim normallerinin çok altında gerçekleşti. Standart Yağış İndeksi (SPİ) metoduna göre hazırlanan Şubat 2023 meteorolojik kuraklık durumuna göre; hazırlanan son 3 aylık haritada, Marmara, İç Anadolu, Doğu Akdeniz, Güneydoğu Anadolu, Doğu Anadolu ve Karadeniz'in bazı noktalarında "olağanüstü kuraklık" tespit edildi. Aynı haritada Antalya, İzmir, Erzurum, Artvin, Ardan ve Orta ve Doğu Karadeniz kıyıları haricindeki tüm bölgelerde "olağanüstü" kurak dışında "çok şiddetli", "şiddetli", "orta" ve "hafif" kurak alanlarının yoğunluğu dikkati çekiyor.

1991-2020 arasında 4,1 derece olan şubat ayı ortalama sıcaklığı, Şubat 2023'te 0,7 derece düşüş ile 3,4 derece oldu. Şubat 2023'te ekstrem sıcaklıklar, en düşük sıcaklık eksi 31.3 derece Erzurum'da, en yüksek sıcaklık ise 28,7 derece Adana Kozan'da tespit edildi.

Şubat 2023 ortalama maksimum sıcaklıkları, 1991-2020 maksimum sıcaklık normallerinin 2,8 derece üzerinde, minimum sıcaklıları ise 1991-2020 minimum sıcaklık normallerinin 0,2 derece altında gerçekleşti. Şubat'ta uzun yıllar ortalamasına göre; sekiz bölgede ekstrem sıcaklık olayı görüldü. Finike'de 26 (fark 0,5), Manavgat'ta 25,7 (fark 0,1), Demre'de 25,5 (fark 0,8), Cizre'de 24,9 (fark 0,4), Anamur'da 24,6 (Fark 0,7), Marmaris'te 24,4 (fark 0,4), Şırnak'ta 18,2 (fark 0,7) ve Sarıkamış'ta 10,2 (fark 1,2) olarak sıralandı.

2023 Yılı Şubat Ayı Alansal Yağış Raporu'na göre; Türkiye geneli şubat ayı yağışları, normalinin ve geçen yıl şubat ayı yağışlarının altında gerçekleşti. Şubat normali (1991-2020) 59,8 milimetre, Şubat 2022 yağışı 61,7 milimetre, Şubat 2023 yağışı 45,3 milimetre oldu. Yağışlar normaline göre; yüzde 24, geçen yıl şubat yağışlarına göre yüzde 27 azaldı.

Bölge geneli yağışlar ise Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu hariç, tüm bölgelerde normallerinin altında gerçekleşti. En fazla azalma yüzde 82 ile Ege Bölgesi'nde kaydedildi. Ege Bölgesi şubat ayı yağışları, son 34 yılın en düşük seviyesine indi. Ege Bölgesi'nin iç ve batı kesimleri, İstanbul çevresi hariç Trakya'nın tamamı, Çanakkale'nin batısı ile Antalya'nın kuzey kesimlerinde normallerine göre yüzde 80'den fazla azalma, Karadeniz Bölgesi sahil kesimi, Diyarbakır ve Şırnak çevrelerinde ise normallerine göre yüzde 40'tan fazla artış gösterdi.

İl geneli yağışlarda en fazla yağış 169,1 milimetre ile Rize'de, en az yağış 4,3 milimetre ile Edirne'de, normallerine göre en fazla azalma yüzde 93 ile Edirne'de gerçekleşti. Edirne, Muğla, Aydın ve Uşak illeri, şubat ayı yağışları son 63 yılın en düşük seviyesinde olarak gösterildi. Aydın, Uşak, Manisa ve Edirne çevrelerinde yağışların sadece 1 güne kadar indiği de belirtildi. En fazla artış görülen il ise yüzde 98 ile Artvin oldu. Türkiye genelinde 1991-2020 normali 11 gün iken, şubatta ortalama 8,9 yağışlı gün görüldü. Yağışlı gün sayıları Karadeniz Bölgesi'nin kıyı kesimlerinde, İstanbul, Kocaeli, Sakarya ve Bitlis çevrelerinde 15-20 gün aralığında gerçekleşirken, Giresun çevrelerinde 20 günün üzerine çıktı.

Bölgesel olarak yağışlar Marmara'da normaline göre yüzde 46, Şubat 2022'ye göre yüzde 67 düştü. Ege'de normaline göre yüzde 82, geçen yıla göre yüzde 84 azaldı. Akdeniz'de normaline göre yüzde 54, geçen seneye göre yüzde 66 düştü. İç Anadolu'da normaline göre yüzde 38, geçen yıla göre yüzde 43 geriledi. Karadeniz'de normaline göre yüzde 39, geçen seneye göre yüzde 41 artış gösterdi. Doğu Anadolu'da normali civarında, geçen yıla göre yüzde 50 arttı. Güneydoğu Anadolu'da normaline göre yüzde 3, geçen seneye göre yüzde 100'ün üstünde artış kaydedildi.