Değerli metal, karbon içeren yakıt veya maden çıkarmak için yeri kazdığımızda aslında yeryüzünün çok eski bir zaman dilimine geçiş yapıyoruz. Yazar Astra Taylor'ın deyişiyle "yoğunlaşmış geçmişi" ifade eden bu maddeler, yanardağlardan coşkun akan magma, tropik ormanlar va hidrotermal buharlar döneminin kalıntıları.
Oluşması milyonlarca yıl süren bu maddeler, makineler veya patlayıcılarla kısa sürede yeryüzüne çıkarılıyor.
İnsan, yeraltındaki bu zenginliklerin varlığını fark eder etmez, onları kazıp çıkarmaya başladı. Modern yaşantımızı birçok yönüyle madenciliğe borçluyuz. Ancak insanın bu faaliyeti doğada büyük etkiler yarattı, derin izler bıraktı.
Bilgisayar veya telefon ekranlarımızın ardında, elektronik eşyanın içinde, binlerce yıldır yer altında veya kayalar içinde gömülü kalmış metaller saklı. Teknolojik yenilik sevdamız ise bu kaynaklara ulaşmak için daha derinlere inmemizi, daha geniş alanlara yayılmamızı gerektiriyor.
İşte bu arayışımızın yeryüzünde bıraktığı derin izlere birkaç örnek…
Çin'in Şincan eyaletindeki 84 farklı tür mineral içeren bu granit (pegmatit) madeni dünyanın en büyük madenlerinden biri.
KAYNAK,SHEN LONGQUAN / GETTY IMAGES
Çin'in Çinghay eyaletindeki Zümrüt Göl terk edilmiş bir madenden oluşuyor.
KAYNAK,GETTY IMAGES
Buradaki eski maden, tuz ve diğer mineraller içeren yeşil renk almış dev bir göl haline gelmiş. Kenardaki beyaz tortular tuz.
KAYNAK,GETTY IMAGES
İspanya'nın Huelva bölgesinde Rio Tinto maden alanında oksizide olmuş (paslanmış) demir mineralleri bu göle kızılımsı bir renk veriyor.
Mineraller havayla temas edince oksidize olup (paslanıp) kızıl renge bürünüyor ve derin sularda biriktikçe daha da koyulaşıyor.
KAYNAK,PETER ADAMS / GETTY IMAGES
Suyla karışan demir mineralleri suluboya resimlerdeki renkleri andırıyor.
KAYNAK,PETER ADAMS / GETTY IMAGES
Brezilya'daki Carajas Madeni dünyanın en büyük demir madenlerinden biri.
KAYNAK,GETTY IMAGES
ABD'nin Utah eyaletindeki Bingham Kanyon Madeni adıyla da bilinen Kennecott Bakır Madeni dev bir parmak izini andırıyor.
KAYNAK,GETTY IMAGES
Meksika'nın Guerrero eyaletindeki Los Filos altın madeni.
KAYNAK,RONALDO SCHEMIDT/GETTY IMAGES
Brezilya Amazonları'nda Menkragnoti yerlilerinin topraklarında Esperanca IV adıyla açılmış kaçak altın madeni.
KAYNAK,JOAO LAET/GETTY IMAGES
Peru sınırlarındaki Amazon ormanlarında ormandan arındırılmış bu bölgedeki kaçak altın madeni Madre de Dios nehir kıyısında bulunuyor.
KAYNAK,CRIS BOURONCLE/GETTY IMAGES
Şili'nin Rancagua bölgesinde bakır madeni işletmesinin atıkları için bu göl kullanılıyor.
KAYNAK,MARTIN BERNETTI/GETTY IMAGES
Bakır, Şili'nin en büyük ihraç ürünlerinden birini oluşturuyor.
KAYNAK,MARTIN BERNETTI/GETTY IMAGES
Rusya'nın Ural bölgesindeki Lyovika köyü yakınlarında artık kullanılmayan bir bakır-sülfür madeni yakınlarındaki su birikintisi turuncuya bürünmüş.
KAYNAK,SERGEY ZAMKADNIY/GETTY IMAGES
Rusya'nın Kavalerovo bölgesindeki Khrustalny madeni başka bir gezegen görünümünde. Sovyetler Birliği döneminde bu maden ülkenin kalay ihtiyacının yüzde 30'unu karşılıyordu.
KAYNAK,YURI SMITYUK/GETTY IMAGES
Almanya'nın Juechen bölgesindeki Garzweiler açık linyit kömürü madeni. Bataklık kömürü olarak da bilinen linyit, yumuşak bir fosil yakıt ve doğal yollardan sıkıştırılmış fosilleşmiş bitki örtüsünden oluşuyor.
KAYNAK,INA FASSBENDER/GETTY IMAGES
Eskişehir'deki Eti Maden İşletmeleri'nde bor madeninden pil yapımında kullanılan lityum üretiliyor.
KAYNAK,ALI ATMACA/GETTY IMAGES
Namibya Çölü'nde dünyanın en büyük açık uranyum madenlerinden biri olan Rossing Uranyum Maden işletmesi yer alıyor.
KAYNAK,WOLFGANG KAEHLER/GETTY IMAGES
Rusya'da Mir elmas madeni sanki karlar altında kalmış gibi...