Balkan ülkeleri, enerji fiyatlarındaki küresel artışla mücadele etmeye çalışırken kömüre yöneliyor. Yaşam savunucuları arasında, ülkelerin en kirletici yakıt olan fosil yakıtları aşamalı olarak terk etme taahhütlerinden geri adım atmasından endişe duyuluyor.
Bir zamanlar yenilenebilir enerji yatırımcılarını çekmede öncü olan Kuzey Makedonya, bu ayın başlarında elektrik santrallarını beslemek için iki yeni kömür madeni açmayı planladığını duyurdu.
Enerji bakanlığı, herhangi bir anlaşma imzalanmamış olmasına rağmen komşu Kosova’dan 3 milyon ton kömür satın almak istediğini de ekledi.
Devlete ait elektrik şirketi, Elektrani ve Severna Makedonija’nin (ESM) CEO’su Vasko Kovacevski, “Enerji krizinin başlamasıyla birlikte, sadece biz değil, Avrupa’daki tüm ülkeler kömürden elektrik üretimini en ucuz ve en güvenli kaynak olduğu için hemen artırdı” dedi.
Artan toptan satış fiyatları, düşük stoklar ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgali, enerji fiyatlarının yükselmesine neden oldu. Ancak çevre STK’ları kömüre dönmenin çözüm olmadığını söylüyor.
Üsküp’teki Eko-svest çevre grubundan Nevena Smilevska, “Karbonsuzlaşma, yeşil gündemin temel direklerinden biri. Buna rağmen bir kömür madeni açılması için plan sunuyoruz. Bu kabul edilemez” dedi.
Ne hükümet ne de ESM madeni ne zaman açacaklarını veya ne kadar kömür üreteceklerini söyledi. Üsküp başlangıçta kömürden 2027 yılına kadar aşamalı olarak çıkmayı planlıyordu, ancak Ocak ayında bunu 2030’a öteledi.
Bu arada Kosova, yabancı şirketlerin – Almanya da dahil olmak üzere – kömür satın alma talebinde bulunduğunu söyledi. Kosova, nispeten düşük enerji içeriğine sahip, yandığındaysa özellikle toksik kirliliğe dönüşen bir kömür olan dünyanın en büyük beşinci linyit yatağına sahip.
Sırbistan, hidroelektrik santrallar için yetersiz yağış nedeniyle kömür üretimini artırdığını ve Karadağ’dan günde 500 ton kömür ithal edeceğini söyledi.
Elektrik ihraç eden tek Balkan ülkesi olan Bosna, yüksek enerji fiyatları ve Ukrayna’daki savaşın etkisi nedeniyle kömürlü termik santralları kapatma planlarını erteleyeceğini duyurdu. Kuzey Makedonya’nın Oslomej tesisinde, kömürün yerini alacak bir planın parçası olarak yakın zamanda 10 megavatlık bir güneş enerjisi tesisi inşa edilmişti.
Santralda daha fazla kömür yakılacağının haberi, yakınlarda oturan Xhelil Zendeli tarafından üzüntüyle karşılandı.
Evinde metal bir plakadaki, kömür yakan fabrikadan kaynaklanan tozu silerken Zendeli, “Buradaki insanlar isyan ediyor. Bu başka bir gün daha çalışmamalı. Ne kadar erken kapatırlarsa o kadar iyi” dedi.