Dünyada çevre suçlarına yönelik uygulanan yaptırımlar yeterince caydırıcı değil ve uluslararası işbirliği sistematik bir şekilde gerçekleşmiyor. Avrupa Birliği Komisyonu, yeni düzenleme teklifiyle çevreye karşı işlenen suçlara etkili tedbirler getirmeye hazırlanıyor. Teklif dört konuya odaklanıyor: yeni çevre suçları, çevre suçlarına yönelik yaptırımlar, daha etkili soruşturmalar ve sınır ötesi işbirliği...

Avrupa Birliği Komisyonu, çevreyle ilgili bir suçun herhangi bir kişinin ölümüne veya ciddi şekilde yaralanmasına neden olması halinde sorumlulara en az 10 yıl hapis cezası verecek. Çevre suçlarının işlenmesine teşvik, yardım ve yataklık etmek artık başlı başına suç olarak kabul edilecek. Ülkeler arasında iş birliği artırılarak sınır ötesi çevre suçlarının soruşturulması ve takibi de daha etkili hale getirilecek. Yapılan düzenlemeyle biyolojik çeşitliliğin korunması, hava, su ve toprak kirliliğinin azaltılması ve atık yönetiminin iyileştirilmesi hedefleniyor.

Peki, Türkiye'de çevre suçlarına karşı nasıl önlemler alınıyor? Anayasanın 56'ncı maddesinde: “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir” hükmü yer alıyor. Ayrıca Türk Ceza Kanununda, çevrenin kasten kirletilmesi, taksirle kirletilmesi, gürültü, imar kirliliğine neden olmak gibi suçlara verilen cezalar yer alıyor.

Yere çöp atmanın da, yüksek sesle müzik dinlemenin de cezası var

Hukukçu Yakup Erikel ile Türk Ceza Kanununda yer alan çevre suçlarını konuştuk. Erikel yere çöp atmadan, arabadan gelen yüksek müzik sesine çevre suçlarının cezası olduğunu anlattı.

"Anayasa bir hedef koymuş. Vatandaş olarak çevreyi korumadığı takdirde idari para cezaları getiriyor. TCK'da da çevreyle ilgili düzenlemeler 181'nci maddeden itibaren düzenleniyor. Diyor ki, atık veya suları çevreye zarar verecek şekilde toprağa, suya kasten veren kişi 6 aydan iki yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır. Atık veya artıkları izinsiz yoldan ülkeye sokan kişilere yani ticaretini yapanlara bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası veriliyor. Çevrenin taksirle kirlenmesine neden olan kişilere de adli para cezası veriliyor. AB bu cezaları yeterli bulmadığı için, üye ülkelerde artırma yoluna gidiyor. Çünkü artık sert cezalar gelmek mecburiyetinde. Verilen idari ya da hapis cezaları yeterince caydırıcı değil.

Dünya nüfusunu besleyebilmek için temiz toprağınızın, temiz suyunuzun, havanızın olması gerekiyor. Bu denge bozulduğu takdirde uluslararası hukuk mekanizmaları devreye giriyor. Uluslararası sözleşmelere uyma konusunda en dikkatli ülkelerden biri Türkiye. Türkiye sorumluluklarını yerine getiren bir ülke. AB'nin getireceği düzenlemelerin Türkiye açısından sıkıntı oluşturmayacağını düşünüyorum. AB'deki düzenlemeler de ülkemizde günden güne uygulanacaktır."

Araçtan Bir şey Atmanın Cezası: 196 TL

Türkiye'de idari para cezaları her yıl otomatik olarak artırılıyor. Çevre Kanununa aykırı davrananlara 2022'de kesilecek para cezaları yüzde 36,2 oranında artırıldı.

Trafikte seyir halindeyken yola pet şişe, çöp ya da farklı bir cisim attığınız tespit edilirse 196 TL trafik cezası ödemeniz gerekiyor. Egzoz gazı emisyon ölçümü yaptırmayan motorlu taşıt sahipleri 2 bin 815, umuma açık yerlerde çevreyi kirletenlere 1362 lira, trafikte rahatsız edici düzeyde yüksek sesle müzik dinleyenlerin 2022 yılı itibarıyla 196 lira ceza ödemesi gerekiyor.

Çevre İhbar Hattı’na ihbarda bulunabilirsiniz

Çevreyi kirletenlere yönelik yapılacak şikayetler, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2020 yılında hizmete aldığı Whatsapp ihbar hattına yapılabiliyor. İhbarların konum atılarak, fotoğraf ve video ile yapılması gerekiyor. "0532 0101181" numaralı WhatsApp hattına gelen ihbarlarda İstanbul başı çekiyor. İstanbul'dan sonra en çok ihbarın yapıldığı iller İzmir, Ankara ve Bursa.