Atıklar, tüm dünyada denizel ve kıyısal ekosistem için ciddi etkilere sahip, karmaşık ve çok boyutlu bir sorun. Akdeniz Havzası, dünyada denizel atıklar konusunda kritik seviyede. Her geçen gün artan kirlilik ve ilgisizlik, Akdeniz’in denizel atıklardan en çok etkilenen alanlardan biri olarak anılmasını beraberinde getiriyor. Bu durum, Akdeniz Havzası için bir dizi eylem planının oluşturulması gerekliliğini ortaya koyuyor. Akdeniz Koruma Derneği, bu planlama çalışmalarına ulusal ve uluslararası düzeyde katkı sunmak üzere Akçapınar Sahili’nde çalışıyor.

Akdeniz Koruma Derneği, Muğla’daki Gökova Körfezi’nin Akçapınar sahilinde 2018 yılından bu yana yılın her mevsimi kıyıdan katı atıkları toplayarak belirli kriterlere göre gruplandırıyor.2018 yılında Akçapınar sahilinde plastik, tekstil, kağıt, odun, metal, cam, kauçuk olmak üzere altı farklı malzeme grubundan toplanan toplam atık miktarı 27 kilogram iken 2019 yılında bu miktar yaklaşık 3 kilograma kadar gerilemiştir. Ayrıca çalışmanın eş zamanlı olarak yürütüldüğü Akdeniz Havzası’ndan 22 sahil arasında Akçapınar, en az atığın bulunduğu 9. sahil oldu.

“Atıklarda %90 azalma oldu”

Akdeniz Koruma Derneği Proje Yürütücüsü ve Ege Üniversitesi Hidrobiyoloji Anabilim Dalı öğretim elemanı Dr. Esra Öztürk Yiğit: ‘‘Denizel tür ve habitatlara karşı tehditlerden biri olan katı atıkların tür ve miktarlarını bilmek, çözüm önerileri üretmek adına çalışmalarımıza önemli katkılar sağlıyor. Ayrıca katı atıklar ülkeler arasında deniz aracılığıyla dip ve yüzey akıntılarıyla taşınması, atık sorununu ulusal olmaktan çıkarıyor. Bu nedenle “Çöpe Karşı Hareket” sloganıyla 2018 yılından bu yana Fransa, İtalya, Arnavutluk, Yunanistan’ın da aralarında olduğu 10 ülke ile birlikte çalışıyoruz. Son iki yıldır mevsimsel olarak toplayıp gruplandırdığımız çöplerin analizi ile hangi atık grubunun daha büyük kirletici olduğu ve ne şekilde engellenebileceğine yönelik veriler elde etmeyi amaçlıyoruz. Nitekim yapılan bilinçlendirme çalışmalarının ve bölgede devam eden etkili temizlik ile atık miktarı ilk yıla göre %90’dan fazla azalma göstermiştir. İlk yıl toplam 1994 adet atık (27 kg) toplanmışken ikinci yıl atık miktarı 848 adet (2,684 kg)’e kadar gerilemiştir. Yayınlanan uluslararası son raporlarda ise Akçapınar kumsalı projeye katılan 22 kumsal arasında en temiz 9. kumsal olmuştur. Gönüllü katılım ile iki yıldır devam eden bu çalışma ile atıkların doğadan toplanmasından çok doğaya bırakılmaması, tek kullanımlık ürünlerin tercih edilmemesi büyük önem taşımaktadır’."

Sahiller en çok ilkbahar ve sonbahar mevsiminde kirleniyor

2019 yılı boyunca en fazla toplanan atık türünü pet şişeler ve sigara izmaritleri oluştururken en fazla atığın toplandığı mevsimin ilkbahar ve sonbahar olduğu ortaya çıktı. İlkbahar ve sonbahar mevsimlerindeki atık miktarının diğer mevsimlere oranla daha fazla olması, kısmen turistik ziyaretlerin başlamasına karşın sahilin temizliğinin zamanında başlatılmaması olarak yorumlanıyor. Yaz sezonu boyunca alanda bulunan tesislerin sahilin temizliğini üstlenmeleri, kış sezonunda ise sahile talebin çok düşük olması nedeniyle yaz ve kış aylarında atık miktarında azalma olduğu düşünülüyor. 2018 yılına göre atık miktarı kilo ve adet olarak azalmış olsa da mevsimsel olarak dağılımı aynı. Yani adet olarak en fazla atık bahar aylarında, en az sayıda atık ise kış aylarında görülmektedir.

Toplanan Atıkların Mevsime Göre Dağılımları:

Kış: 206 gr ağırlığında 158 adet atık (117 plastik/polyester, 5 kauçuk, 4 tekstil, 24 kağıt, 2 odun, 5 metal, 1 cam)

İlkbahar: 1129 gr ağırlığında 306 adet atık (250 plastik/polyester, 21 kauçuk, 4 tekstil, 24 kağıt, 4 odun, 3 cam)

Yaz: 548 gr ağırlığında 161 adet atık (141 plastik/polyester, 7 kauçuk, 3 tekstil, 7 kağıt, 2 odun, 1 metal)

Sonbahar: 801 gr ağırlığında 223 adet atık (193 plastik/polyester, 4 kauçuk, 4 tekstil, 11 kağıt, 10 metal, 1 cam)